როგორ ბინძურდება სურსათი
როგორ ბინძურდება სურსათი - სურსათის წარმოების ჯაჭვი
წარმოება
წარმოება გულისხმობს მცენარეების მოყვანას, რომელსაც ჩვენ ვკრეფთ ან ცხოველების გაზრდას, რომლებსაც სურსათად ვიყენებთ. სურსათისს უმეტესობა მოშინაურებული ცხოველებიდან და მცენარეებიდან მოდის და მათი წარმოება ხდება ფერმებში ან რანჩოებში. ზოგიერთ სურსათს იჭერენ ან იღებენ ბუნებიდან, როგორიცაა თევზი, სოკო და ნადირი.
დაბინძურების მაგალითები წარმოებაში:
◾️ თუ ქათმის რეპროდუქციული ორგანოები დაინფიცირებულია, კვერცხის გული შეიძლება დაბინძურდეს მის დადებამდე.
◾️ თუ მინდვრებს რწყავენ დაბინძურებული წყლით , ხილი და ბოსტნეული შეიძლება დაბინძურდეს მოსავლის აღებამდე.
◾️ ზოგიერთ ტროპიკულ რიფში თევზმა შეიძლება შეიძინოს ტოქსინი პატარა ზღვის არსებებისგან, რომლებსაც ისინი ჭამენ.
დამუშავება
დამუშავება ნიშნავს მცენარეების ან ცხოველების შეცვლას იმით, რასაც ვყიდულობთ სურსათად. დამუშავება მოიცავს სხვადასხვა საფეხურს სხვადასხვა სახის სურსათისთვის. პროდუქტისთვის, დამუშავება შეიძლება იყოს ისეთივე მარტივი, როგორც გარეცხვა და დახარისხება, ან შეიძლება მოიცავდეს მორთვას, დაჭრას ან დაქუცმაცებას. რძის გადამუშავება ჩვეულებრივ ხდება მისი პასტერიზაციით, ზოგჯერ მას ყველად ამზადებენ. თხილი შეიძლება იყოს შემწვარი, დაჭრილი ან დაფქული (მაგალითად, არაქისის კარაქი). ცხოველებისთვის, გადამუშავების პირველი ეტაპი არის დაკვლა. ხორცი და ფრინველი შეიძლება დაჭრათ ნაჭრებად ან დააქუცმაცოთ. ისინი ასევე შეიძლება იყოს შებოლილი, მოხარშული ან გაყინული და შეიძლება გაერთიანდეს სხვა ინგრედიენტებთან სოსისის ან ღვეზელის მოსამზადებლად.
დაბინძურების მაგალითები დამუშავებისას:
◾️ თუ დაბინძურებული წყალი ან ყინული გამოიყენება ხილისა და ბოსტნეულის გასარეცხად, შესაფუთად ან გასაციებლად, დაბინძურება შეიძლება გავრცელდეს ამ სურსათზე.
◾️ დაკვლის პროცესში, ნაწლავებიდან მომდინარე ცხოველის ტყავის მიკრობები შეიძლება მოხვდეს საბოლოო ხორცპროდუქტში.
◾️ თუ მიკრობები აბინძურებენ სურსათის გადამუშავებისთვის გამოყენებულ ზედაპირებსა და შესანახ კონტეინერებს, მიკრობები შეიძლება გავრცელდეს სურსათზე, რომელიც ეხება ამ ზედაპირებს.
დისტრიბუცია
დისტრიბუცია ნიშნავს სურსათის მიღებას ფერმიდან ან გადამამუშავებელი ქარხნიდან მომხმარებლამდე ან სურსათის სერვისის ობიექტზე, როგორიცაა რესტორანი, კაფე და ა.შ. ეს ნაბიჯი შეიძლება მოიცავდეს სურსათის მხოლოდ ერთხელ ტრანსპორტირებას, როგორიცაა სატვირთო პროდუქტების ტრანსპორტირება ფერმიდან ადგილობრივ ფერმერთა ბაზარზე ან შეიძლება მოიცავდეს ბევრ ეტაპს. მაგალითად, გაყინული ჰამბურგერის ხორცი შეიძლება გადაიტანონ ხორცის გადამამუშავებელი ქარხნიდან მსხვილ მომწოდებელში, შეინახონ რამდენიმე დღის განმავლობაში მიმწოდებლის საწყობში, შემდეგ კვლავ გადაიტანონ ადგილობრივ სადისტრიბუციო ობიექტში რესტორნების ქსელისთვის და საბოლოოდ მიტანილი იქნას ცალკეულ რესტორანში.
დაბინძურების მაგალითები დისტრიბუციაში:
◾️ თუ თბილ ამინდში მაცივარში შენახული სურსათი დიდხანს დარჩება ჩასატვირთ სადგურზე, მას შეუძლია მიაღწიოს ტემპერატურას, რომელიც საშუალებას მისცემს ბაქტერიებს გამრავლდეს.
◾️ ახალი პროდუქტი შეიძლება იყოს დაბინძურებული, თუ ის ჩაიტვირთება სატვირთო მანქანაში, რომელიც არ გაიწმინდა ცხოველების ან ცხოველური პროდუქტების ტრანსპორტირების შემდეგ.
მომზადება
მომზადება ნიშნავს საჭმლის მომზადებას. ეს ნაბიჯი შეიძლება მოხდეს რესტორნის, სახლის ან დაწესებულების სამზარეულოში. ეს შეიძლება მოიცავდეს კომპლექსური რეცეპტის დაცვას მრავალი ინგრედიენტით, ან უბრალოდ გაახელოთ და მიირთვათ სურსათი თეფშზე, ან უბრალოდ გახსნათ შეფუთვა და მიირთვათ სურსათი.
დაბინძურების მაგალითები მომზადებაში:
◾️ თუ სურსათუს წარმოებაში მომუშავე პერსონალი ავადმყოფობის დროს სამსახურში რჩება და ტუალეტით სარგებლობის შემდეგ ხელებს გულდასმით არ იბანს, შესაძლებელია სურსათის შეხებით მიკრობების გავრცელება.
◾️ თუ მზარეული იყენებს საჭრელ დაფას ან დანას უმი ქათმის დასაჭრელად, შემდეგ კი იმავე დანას ან საჭრელ დაფას იყენებს სალათისთვის პომიდვრის დასაჭრელად, პომიდორი შეიძლება დაბინძურდეს ქათმის მიკრობებით.
◾️ დაბინძურება შეიძლება მოხდეს მაცივარში, თუ ხორცის წვენები მოხვდება პროდუქტებზე, რომლებსაც ნედლად მიირთმევენ.
ზოგჯერ, იმ დროისთვის, როდესაც სურსათი იწვევს დაავადებას, ის არასწორად იქნა გამოყენებული სურსათის წარმოების ჯაჭვის გასწვრივ, როგორც კი დაბინძურება მოხდება, შემდგომმა არასწორმა მოპყრობამ, როგორიცაა სურსათის არასაკმარისად მომზადება ან დახლზე არაუსაფრთხო ტემპერატურაზე დატოვება, შეიძლება გამოიწვიოს სურსათით გამოწვეული დაავადება. ბევრი მიკრობი სწრაფად იზრდება ოთახის ტემპერატურაზე შენახულ სურსათში; მცირე რიცხვიდან შეიძლება გაიზარდოს დიდ რაოდენობამდე რამდენიმე საათში. სურსათის ხელახლა გაცხელება ან ადუღება მას შემდეგ რაც დიდი ხნით დარჩა ოთახის ტემპერატურაზე, ყოველთვის არ ხდის მას უსაფრთხოს, რადგან ზოგიერთი მიკრობი წარმოქმნის ტოქსინებს, რომლებიც არ ნადგურდება თერმული დამუშავების შედეგად.
წყარო: CDC (Centers for Disease Control and Prevention)
